Program „Czyste Powietrze” daje realne wsparcie finansowe, ale nie eliminuje ryzyka współpracy z nierzetelnymi firmami. W artykule przedstawiamy konkretne przypadki nieprawidłowości oraz możliwe działania, jakie może podjąć każdy beneficjent.
Najczęstsze nieprawidłowości ze strony wykonawców
W ostatnich latach, w związku z rosnącą popularnością programu „Czyste Powietrze”, pojawiły się przypadki niewłaściwego wykonania usług przez firmy realizujące inwestycje objęte dofinansowaniem. Do najczęstszych zgłoszeń należą:
- niedokończone lub niestaranne prace (np. ocieplenie bez tynku, brak podłączenia źródła ciepła),
- niepełna realizacja umowy – np. brak dostawy zamówionych urządzeń lub brak ich montażu,
- zawyżanie kosztów materiałów i usług ponad ceny rynkowe,
- rozliczanie usług niewykonanych (np. fikcyjne płukanie instalacji),
- przedstawienie sfałszowanych dokumentów: faktur, podpisów, protokołów odbioru,
- unikanie kontaktu z klientem po otrzymaniu zaliczki lub zakończeniu prac,
- brak wymaganych dokumentów: kart produktów, etykiet energetycznych, gwarancji, instrukcji obsługi.
Uprawnienia konsumentów i beneficjentów
Wnioskodawcy i beneficjenci programu „Czyste Powietrze” mają prawo do ochrony wynikającej z przepisów konsumenckich. Dotyczy to zwłaszcza umów zawieranych poza lokalem przedsiębiorstwa (np. w domu) lub na odległość.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami:
- umowę można rozwiązać bez podania przyczyny w ciągu 14 dni, jeśli została zawarta poza siedzibą firmy,
- w przypadku nieumówionej wizyty – czas ten wydłuża się do 30 dni,
- jeśli konsument nie został poinformowany o prawie odstąpienia – może skorzystać z tego prawa w ciągu 12 miesięcy.
Rozpoczęcie realizacji usługi przed upływem tych terminów może utrudnić odstąpienie od umowy, dlatego zaleca się zachowanie ostrożności i niewyrażanie zgody na natychmiastowe prace.
Jak reagować w przypadku nieprawidłowości?
W przypadku stwierdzenia niezgodności lub oszustwa ze strony wykonawcy, możliwe są następujące działania:
- Zgromadzenie dokumentacji
Podstawą każdego działania jest zebranie pełnej dokumentacji: kopii umowy, faktur, potwierdzeń płatności, korespondencji (e‑maile, SMS-y), zdjęć wykonanych prac oraz wszelkich protokołów.
- Złożenie reklamacji
Do wykonawcy należy wystosować pisemną reklamację, zawierającą opis problemu, konkretne żądania (np. poprawki, zwrot kosztów) oraz wyznaczony termin odpowiedzi. Reklamację warto wysłać listem poleconym z potwierdzeniem odbioru.
- Zgłoszenie sprawy odpowiednim instytucjom
W przypadku podejrzenia poważniejszych nieprawidłowości, sprawę można zgłosić:
na policję lub do prokuratury – w przypadku fałszerstw lub wyłudzeń,
do Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK) – w razie agresywnych praktyk handlowych, presji przy podpisywaniu umowy lub wprowadzania w błąd,
do właściwego Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej – zwłaszcza jeśli wypłata środków jest w toku lub realizacja budzi zastrzeżenia.
Nieprawidłowości można również zgłaszać mailowo na adres: nieprawidlowosci@nfosigw.gov.pl.
Wsparcie i pomoc prawna
Osoby dotknięte problemem mogą skorzystać z bezpłatnego wsparcia:
punktów nieodpłatnej pomocy prawnej (działających przy starostwach i gminach),
rzeczników konsumentów,
Inspekcji Handlowej,
organizacji konsumenckich,
ośrodków mediacji (w tym mediacji sądowej i pozasądowej).
Jeśli inne metody zawiodą, sprawa może zostać skierowana do sądu. W trudnej sytuacji materialnej istnieje możliwość ubiegania się o zwolnienie z kosztów sądowych.
Kontakt
Program „Czyste Powietrze”: www.czystepowietrze.gov.pl
Infolinia: 22 340 40 80 (pon.–pt., godz. 8:00–16:00)
Zgłoszenia nieprawidłowości: nieprawidlowosci@nfosigw.gov.pl
Porady dla konsumentów: www.poradydlakonsumentow.pl, tel. 801 440 220 lub 22 266 76 76 (pon.–pt., godz. 10:00–18:00)