Młyn wodny
Młyn wodny został wybudowany w 1834 r. nad strumieniem Chechło przy ul. Tadeusza Kościuszki w Żarkach. Na wyposażeniu znajdują się urządzenia z początku XX w. (mlewniki, odsiewacze, system transmisyjny). W 1973 r. młyn został wyłączony z działalności produkcyjnej.
Budynek murowany głównie z kamienia łamanego, tynkowany (oprócz elewacji zachodniej), mieszkalno-użytkowy (3 pomieszczenia mieszkalne, 2 – użytkowe, 2 – piwniczne). Bryła zwarta, parterowa z poddaszem, częściowo podpiwniczona. Dach dwuspadowy, pokryty eternitem. Stropy drewniane. Budynek bezstylowy, pozbawiony detali architektonicznych.
Drewniane koło nadsiębierne nieistniejące.
Informacje zebrane za:
Karta Zabytku Nieruchomego (Wojewódzki Konserwator Zabytków, Urząd Wojewódzki w Katowicach, Wydział Kultury i Sztuki).
Kaplica św. Stanisława Biskupa i Męczennika
Kaplica św. Stanisława Biskupa i Męczennika zlokalizowana jest w centrum Żarek między ul. Tadeusza Kościuszki a ul. Piastów. Wybudowana w 1892 r.
Kaplica na planie prostokąta z półkolistą absydą. Otynkowana i pomalowana na kolor biało-szary. Boczne ściany mają po dwa półkoliste okna. W szczycie fasady głównej, powyżej ozdobnego gzymsu obiegającego dokoła kaplicę, umieszczone jest dodatkowe okno. Ściany szczytowe (frontowa i tylna) wystają ponad dach. Dach dwuspadowy przykryty blachą płaską zwieńczoną sygnaturką z sześcioma latarniami i krzyżem. Absyda (niższa w głównej części kaplicy) przykryta jest dachem o kształcie półstożka. Drzwi główne mają wykończenie półkoliste, natomiast drzwi boczne są prostokątne (dawniej prowadziły do dobudowanej do budynku zakrystii, później rozebranej; obecnie prowadzą na zewnątrz kaplicy).
Kaplica obecnie nie jest użytkowana. We wcześniejszym okresie była wyposażona we wszystkie sprzęty liturgiczne oraz ołtarz. Przez pewien czas wykorzystywana była również jako sala katechetyczna.
Informacje zebrane za:
Mazur Z., Pudykiewicz S., Przydrożne kapliczki, krzyże i figury. Gromiec, Libiąż i Żarki, Chrzanów 2008.
Dom
Budynek mieszkalno-gospodarczy położony w Żarkach-Ziajkach przy ul. Gospodarczej 1.
Murowano-drewniany, parterowy, z dachem dwuspadowym o kącie nachylenia połaci ok. 40°, który pokryty jest płaskim eternitem. Istnieją dwa oddzielne wejścia do budynku – od strony ul. Gospodarczej oraz od strony ogrodu. Ceglane elewacje częściowo otynkowane. Elewacje z drewnianych bali pomalowane na kolor brązowo-beżowy.
Kapliczka
Kapliczka Najświętszego Serca Pana Jezusa zlokalizowana jest w Żarkach przy ul. Astronautów pomiędzy budynkami nr 19 i 23. Powstała w 1874 r.
Kapliczka postumentowa, osadzona na wysokim cokole wyłożonym cegłą klinkierową. Na cokole ustawione osiowo dwa bloki kamienne o różnych wymiarach z profilowanym łączeniem pomiędzy nimi. Postument zwieńczony prostym gzymsem oraz wnęką zadaszoną dwuspadowym daszkiem pokrytym blachą prostą.
Na niższym bloku kamiennym znajduje się napis fundacyjny o treści:
Na wyższym bloku, tuż pod gzymsem znajduje się obraz w ramce. We wnęce znajduje się figura Najświętszego Serca Pan Jezusa.
Informacje zebrane za:
Mazur Z., Pudykiewicz S., Przydrożne kapliczki, krzyże i figury. Gromiec, Libiąż i Żarki, Chrzanów 2008.
Kapliczka
Kapliczka Św. Rodziny zlokalizowana jest w Żarkach przy skrzyżowaniu ul. Juliana Fałata z ul. Jana Kilińskiego na prywatnej posesji przed domem nr 13 tuż przy ogrodzeniu.
Wybudowana w latach 50. XX w. na miejscu dawnej drewnianej kapliczki z początku XX w.
Kapliczka postumentowa dwukondygnacyjna osadzona na niskimi cokole. W wyższej kondygnacji znajduje się głęboka wnęka na obrazek lub figurkę Matki Boskiej Częstochowskiej. Kapliczka zwieńczona metalowym krzyżem na dwuspadowym daszku z blachy trapezowej w kolorze czerwonym. Obecnie kapliczka w całości jest pokryta sidingiem.
Informacje zebrane za:
Mazur Z., Pudykiewicz S., Przydrożne kapliczki, krzyże i figury. Gromiec, Libiąż i Żarki, Chrzanów 2008.
Kapliczka
Kapliczka z 1890 r. zlokalizowana przy skrzyżowaniu ul. Tadeusza Kościuszki z ul. Gen. L. Okulickiego w Żarkach.
Kapliczka kamienna, postumentowa, trzykondygnacyjna na planie kwadratu. Pomiędzy pierwszą i drugą nieco węższą kondygnacją znajduje się profilowany uskok. Przy podstawie postumentu znajduje się żłobiona inskrypcja w ramce o treści:
W środkowej części kapliczki u góry znajduje się płytka wnęka. W najwyższej części wykuto w kamieniu wnękę zamkniętą sklepieniem kolebkowym. Kapliczka zwieńczona jest dwuspadowym daszkiem, który przykryty jest blachą. Na kalenicy umieszczono metalowy krzyż z czterema promieniami.
We wnękach znajdują się obrazki o tematyce religijnej.
Informacje zebrane za:
Mazur Z., Pudykiewicz S., Przydrożne kapliczki, krzyże i figury. Gromiec, Libiąż i Żarki, Chrzanów 2008.
Kapliczka
Kapliczka postumentowa z wizerunkiem Matki Bożej Różańcowej zlokalizowana na skwerku u zbiegu ulic Jana III, Jana Kilińskiego oraz Zuchów w Żarkach.
Kapliczka trzykondygnacyjna na planie kwadratu (im wyżej tym wymiary kolejnych kondygnacji są mniejsze). Dolny prostopadłościan stanowi kondygnację o największych wymiarach. W ściankach stopnia drugiego znajdują się dwie duże wnęki po przeciwnych stronach kapliczki, natomiast w każdej ze ścian stopnia najwyższego znajdują się cztery mniejsze wnęki. Kapliczka przykryta jest wysokim czterospadowym dachem z blachy trapezowej koloru czerwonego. Na szczycie umieszczony jest metalowy krzyżyk. Kapliczka otynkowana. We wnękach znajdują się obrazki o tematyce religijnej.
Informacje zebrane za:
Mazur Z., Pudykiewicz S., Przydrożne kapliczki, krzyże i figury. Gromiec, Libiąż i Żarki, Chrzanów 2008.
Kapliczka
Kapliczka Matki Bożej Kalwaryjskiej położona w Żarkach-Ziajkach przy ul. Adolfa Dygasińskiego.
Kapliczka postumentowa (ok. 3 m). Upamiętnia tragiczne zdarzenie, ale pełni też tradycyjne funkcje sakralne.
Murowana z cegły na planie kwadratu. Otynkowana i pomalowana na kolor niebieski. Stoi na wysokim cokole pomalowanym na szaro, nad którym od strony frontowej znajduje się duża wnęka z obrazem Matki Bożej Kalwaryjskiej. Powyżej znajdują się trzy mniejsze wnęki, jak również po bokach znajdują się symetrycznie dodatkowe dwie małe wnęki. W każdej z nich umieszczone są przedmioty kultu (obrazy i figurki). Przykryta czterospadowym dachem z blachy płaskiej. Wyraźnie wyeksponowane okapy dachu. Szczyt dachu zwieńczony metalowym krzyżem z figurką Chrystusa. Kapliczka ogrodzona – słupki i podmurówka wykonane z cegły klinkierowej, między nimi znajdują się ażurowe, metalowe przęsła.
Informacje zebrane za:
Mazur Z., Pudykiewicz S., Przydrożne kapliczki, krzyże i figury. Gromiec, Libiąż i Żarki, Chrzanów 2008.
